ŞEFTALİ YETİŞTİRİCİLİĞİ
Dünyada sert çekirdekli meyve türleri içinde çok yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan şeftalinin (P. persica) ana vatanı Doğu Asya ve Çin’dir. Ülkemizde ekonomik şeftali yetiştiriciliğine uygun toprak ve ekolojik koşullar mevcuttur. Birkaç ilimiz hariç diğer illerimizde şeftali yetiştiriciliği yapılmaktadır. Şeftali yetiştiriciliğinin yapıldığı bölgeler içerisinde üretimin %49’u ve ağaç sayısının %41’i ile Marmara Bölgesi (özellikle Bursa) başta gelmektedir.
Ülkemizde çok erkenciden çok geççiye kadar yılın 5 ayı taze şeftali pazarlanabilmektedir. Değişik zamanlarda olgunlaşan 150 civarında olgunlaşan şeftali ve nektarin çeşidimiz vardır.
Şeftali meyvesi, taze olarak tüketildiği gibi meyve suyu konsantresi ve pulp olarak değerlendirilebilir. Ayrıca derin dondurucu da uzun süre saklanır. Uygun çeşitler kullanılarak hem sofralık hem de sanayiye uygun yetiştiricilik yapmak mümkündür. Genellikle Akdeniz Bölgesinde Erkenci, Ege ve Marmara Bölgesinde ise geççi çeşitler yetiştirilmektedir. Şeftali yetiştiriciliği, adaptasyon kabiliyetinin fazla olması, tür olarak erken meyveye yatması ve tarımsal sanayiye önemli bir hammadde oluşturması nedeniyle hızla gelişmiştir.
EKOLOJİK İSTEKLERİ
TOPRAK Şeftali yetiştiriciliğine en uygun topraklar; süzek, killi, kumlu, çakıllı, milli, derin ve çabuk ısınan aluviyal topraklardır. PH’nın 6–7 arasında olması istenir. Yeterli sulama ve iyi bir gübreleme ile kumlu topraklarda yetiştirilebilir. Ağır killi topraklarda çok iyi sonuç vermez, gelişme zayıflar, mantari hastalıklara yakalanma riski artar. Yapraklarda sararma olur, sürgünleri iyi pişkinleşemediğinden kış soğuklarından zarar görür, gövde ve dallarda zamk oluşabilir. Toprak isteğinde aşılı anacın isteği çok önemlidir. Önemli olan nokta erkenci şeftali yetiştirilen bölgelerimizde mutlaka bir çeşit planlamasının yapılması, bölgeye uyabilecek verimli, yüksek kaliteli, yola dayanıklı çeşitlerin seçilerek yetiştiricinin bilgilendirilmesidir. Bölgeye uyum sağlayamamış bir çeşit de ilk izlenim, çiçeklenmede anormallik, verim düşüklüğü ve meyvelerin küçük olmasıdır. İlkbaharda düzenli ve bol çiçeklenen, yüksek verimli ve iri meyveli olan çeşitler seçilmelidir.
İKLİM Şeftali değişik iklim şartlarına uyabilen bir meyve türüdür. Ekvatorun güney ve kuzeyinde 25–40 enlem dereceleri arasında yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Yetiştiriciliği sınırlayan faktörlerin başında düşük kış sıcaklığı, çeşidin soğuklama gereksinimi, ilkbahar geç donları ve düşük yaz sıcaklıkları gelmektedir. Sıcak iklimlerde 1500 metreye kadar yetiştiği görülür. Kış sıcaklığının -18oC ile -20oC’ye düştüğü yerlerde gözler ve sürgünler donar, -25oC’de ise ağaçlar donar. Bununla birlikte oluşabilecek düşük sıcaklığın süresi donun olduğu dönemlerdeki ağacın fizyolojik durumu ağacın dondan etkilenmesinde önemli rol oynar. Redhaven çeşidi dona en fazla dayanıklı çeşit olup, bunu J.H.Hale izler.
Değişik şeftali çeşitlerinin kış soğuklama
gereksinimi 250 ile 1250 saat arasında değişmektedir.
Çeşitler kış soğuklama gereksinimini karşılayamadığı
zaman ağaç çiçek tomurcuklarını ve çiçeklerini silker,
ilkbaharda çiçeklenme gecikir ve düzensiz olur.
Şeftali erken çiçek
açan meyve türü olması
nedeniyle ilkbahar geç
donlarından zarar görürler.
Çiçekler açıldıktan sonra
oluşabilecek bir don olayı,
çiçekleri dondurur. Çiçek
tomurcukları açılmadan önce
-5 ve -6 C’de zarar
gördükleri halde, açılma
sonrasında -3 C’de
donmaktadır, ayrıca küçük
meyvelerin de zarar aldığı
gözlenmiştir.
Bu dondan yaz
sıcaklığının düşük olduğu
yerlerde meyvelerin olgunlaşması gecikir meyve eti rengi
başta olmak üzere meyve kalitesi ve verimi düşer. Meyve
olumu gecikir. Türkiye’de şeftali yetiştiriciliğinde yaz
sıcaklığı yönünden bir problem yoktur.