kiraz yetiştiriciliği
Kültürün yaşadığı en eski yer Anadolu’dur. Dünya genelinde 1500’e yakın çeşidi vardır.. Kiraz ağacı 5-7 yıl sonra vermeye başlar. Tam verime ise 10-12. yıllarında verirler. Toplam ömürleri 20-25 yıldır. Ülkemizde 10 milyona yakın kiraz ağacı bulunmaktadır. Ülkemizin yıllık üretimi 200.000– 250.000 ton olup bu üretimin %10’u ihraç edilmektedir. Ülkemiz koşullarında verim ağaç başına 25-30 kilogramdır. Dünya sıralamasında ilk sıralara yer almaktayız.
İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ
İKLİM: Kiraz ağaçları sıcak bir büyüme sezonu, kış mevsiminde belli bir süre dinlenme, yağmursuz bir çiçeklenme ve hasat dönemini severler. Kiraz, soğuklama ihtiyacı yüksek bir meyve türüdür.1000 saatin üstünde soğuklama ister. Bu ihtiyacı karşılanmaz ise düzensiz çiçeklenme ve çiçek silkmeleri görülür. Yaklaşık 1000 m. rakım yetiştiricilik için idealdir. Kış soğuklarının –20 ºC’nin altına düştüğü yerlerde kiraz yetiştiriciliği yapılmamalıdır. Aşırı yaz sıcakları çift pistil oluşumunu, dolayısıyla ikiz meyveyi teşvik ettiği için istenmemektedir. Çünkü böyle meyvelerin pazar değeri yoktur.
TOPRAK: Kiraz kireç oranı düşük, drenajı iyi, derin ve hafif topraklardan hoşlanmaktadır. Taban suyu seviyesi 1m’nin altında olmalıdır.
KİRAZIN ÇOĞALTILMASI VE ANAÇLARI
En uygun çoğaltma metodu aşı ile çoğaltmadır. En yaygın aşı şekli ise durgun göz aşısıdır.
TOHUM ANAÇLAR:
1.KUŞ KİRAZI(Prunus avium):Ülkemizde yaygın kullanılan bir araçtır. Oldukça kuvvetlidir uzun ömürlüdür. Uyuşma problemi yoktur. Ağır topraklardan hoşlanmaz.
2.İDRİS: (Prunus mahalep):Kireçli, kumlu topraklara adaptasyonu iyidir. Aşı uyuşmazlığı gösterebilir. Taç küçüktür, kuş kirazının %75 – 80 i kadardır.
3.YABANİ VİŞNE: (Prinus cerasus) Kirazla uyuşmaz sorunu vardır. Soğuklara dayanıklıdır. Kireçli toprakları sevmez,. Ağır topraklara toleranslıdır. Çok yaygın kullanılmaz.
KLONAL ANAÇLAR
1.MAZZARD F 12/1 : Bakteriyel hastalıklara çok dayanıklı olup çelikle kolayca çoğaltılabilir.
2.COLT: Hibrit olup çelikle kolaylıkla çoğaltılabilir. Çeşitlerle uyuşması iyidir.
3.MAHLEB SL 64: Kurak ve kireçli topraklarda iyi gelişir. Kiraz ve vişnelerle iyi uyuşur.
4.STOCKTON MORELLO : Ağır ve nemli topraklarda kullanılır. Kök ur nematoduna dayanıklıdır. Üzerine aşılanan çeşitleri bodurlaşma etkisine sahiptir.
ANAÇ SEÇERKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1.Toprak yapısı 2.Arazi topografyası 3.Sulama imkanları 4.Bölgede don şiddeti 5.Çiftçinin amacı
KİRAZIN DÖLLENME BİYOLOJİSİ
Genelde kendine kısır bir meyve türü olduğu unutulmamalı ve en az 4-5 birbirini dölleme özelliğine sahip çeşitle bahçe kurulmalıdır. İyi bir tozlanma sağlayabilmek için çiçeklenme döneminde iki dekara bir kovan olacak şekilde arı kullanılmalıdır
BAHÇE TESİSİ ÖNCESİ DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1.Arazinin mutlaka toprak tahlili yaptırılmalıdır.
2.Arazi tasfiye edilmelidir.
3.Tesviye işleminden sonra kurak bir dönemde (Örn. Eylül ayı) 90 cm aralık ve 90 cm derinlikte subsoiler ile patlama yapılmalıdır.
4.Meyilli ve yamaç yerler tercih edilmelidir.
5.Don tabanı oluşturan yerlere bahçe tesis edilmemelidir.
6.Toprak yapısına göre 40-50 cm ara ile drenaj kanalları açılmalıdır.
7. Ormanlık yere yakın arazilere mümkünse bahçe kurulmamalıdır.
BAHÇE TESİSİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1.Sıralar Kuzey-Güney istikametinde olmalıdır.
2.Dikim mesafesi; -Kuş kirazı anaç ise 6×6 m veya 6×5 m.dir. -İdris anaç ise 6×4 m veya 5×5 m olmalıdır. -Yeni klonal anaçlı fidanlarla bahçe tesisi edilecek ise daha dar mesafeler kullanılmalıdır.
3.%12-15 oranında mutlaka dölleyici çeşit kullanılmalıdır. Unutulmamalıdır ki kiraz kendine kısır bir meyve türüdür.
4.Bir yaşlı fidanlar tercih edilmelidir.
5.Dikim ılıman iklimli bölgelerde, sonbaharda (Kasım, Aralık) diğer bölgelerde ilkbahar başlangıcında gözler uyanmadan önce yapılmalıdır.
6.Güvenilir yerden fidan alınmalıdır.
7.Dikimi yapılacak olan fidanların köklerindeki yaralı ve kırık kısımlar makas ile temizlenir (özellikle odunsu kökler). Bu sayede söküm sırasında zarar görmüş kök parçaları kesilerek temizlenmiş olur (Şekil3). Daha sonra bir kap içerisinde hazırlanan ilaçlı suya (100 lt suya 400 gr Captan + 100 gr Benlate veya 100 lt suya 400 gr Captan + 100 gr Derosal) fidan kökleri daldırılarak kök hastalıklarına karşı önlem alınır.
8.Fidanlar söküm derinliğinde dikilmelidir.
9.Fidan dikiminde fidan çukurlarına bir kürek yanmış ahır gübresi ve/veya her fidan çukuru için 100 gr. Triple Süperfosfat ile 100gr. Amonyum Sülfat da dikim toprağına karıştırılmalıdır.
10.Aşı noktası kesinlikle toprak altında kalmamalı,toprak yüzeyinden 5 cm. yukarıda olmalıdır.
11.Dikim sonrası mutlaka can suyu verilmelidir.
12.Dikim sonrası tepe kesiminde acele edilmemelidir. Fidanın 65- 75 cm yüksekliğinden aşı noktasına ters yöndeki bir göz üzerinden tepesi vurulmalıdır. Gözler kabardığında uygulama yapılırsa iyi olur.